مقدمه
فرش یکی از برجستهترین و ارزشمندترین دستاوردهای هنری بشر است که نهتنها جنبهی تزئینی دارد، بلکه نمایانگر تاریخ، فرهنگ و ذوق یک ملت نیز محسوب میشود. از گذشتههای دور تا امروز، انسانها تلاش کردهاند با استفاده از بافت تارها و پودها، طرحها و رنگهایی خلق کنند که گاه چنان چشمنواز و خیرهکنندهاند که بهسختی میتوان از کنارشان بیتفاوت عبور کرد. وقتی سخن از زیباترین فرش جهان به میان میآید، شاید نخست ذهن بسیاری از ما به فرشهای دستباف ایرانی معطوف گردد؛ اما این عنوان، ضمن آنکه به زیبایی ظاهری اشاره دارد، مجموعهای از ویژگیهای هنری، مهارت بافندگان، کیفیت مواد اولیه و اصالت فرهنگی را در بر میگیرد.
در این مقاله، با تمرکز بر مفهوم و مصادیق مختلف زیباترین فرش جهان به کاوش خواهیم پرداخت. ابتدا به تاریخچهای از فرش میپردازیم و سپس مهمترین ویژگیها و معیارهایی که یک فرش را شایستهی لقب “زیباترین” میسازد، بررسی خواهیم کرد. همچنین به بررسی تنوع طرحها، نقش، رنگ و ساختار بافت در فرشهای گوناگون جهان میپردازیم و نقش فرش در دکوراسیون داخلی، جنبههای اقتصادی و شیوهی نگهداری از فرشهای نفیس را مرور خواهیم کرد. امید است این مقاله به شما کمک کند تا درک عمیقتری از زیباترین فرش جهان و جلوههای گوناگون آن پیدا کنید.
تاریخچه فرش و مفهوم زیباترین فرش جهان
هنر بافت فرش قدمتی طولانی دارد، بهطوری که برخی از محققان بر این باورند این هنر از حدود چند هزار سال پیش در مناطق مختلف آسیایی بهویژه در ایران و نواحی اطراف آن شکل گرفته است. ابتدا غارنشینان و چوپانان در اقلیمهای سرد برای حفاظت از سرما شروع به بافت زیراندازهای پشمی ساده کردند و بعدها این کارکرد ابتدایی با مفاهیم زیباییشناسانه درآمیخت و به هنر باشکوه فرشبافی منتهی شد.فرش اولیهی بشر، بهعنوان وسیلهای برای آسایش، بهتدریج تبدیل به یک اثر هنری و زینتی شد. شکلگیری زیباترین فرش جهان ارتباط مستقیم با تکامل این هنر دارد. نمود بیرونی این فرشها در بسیاری از موزههای معروف جهان، از جمله موزهی لوور در فرانسه، موزهی متروپولیتن در نیویورک و موزههای برتر ایران و ترکیه دیده میشود. واژهی “زیباترین” در اینجا تنها یک صفت نیست، بلکه بیانگر چندین مولفه نظیر قدمت، ظرافت بافت، طرح چشمگیر، رنگهای خیرهکننده، اصالت فرهنگی و اثری از خلاقیت بیبدیل هنری است.
ویژگیهای زیباترین فرش جهان
برای این که بتوانیم فرشی را در ردهی زیباترین فرش جهان قرار دهیم، باید مجموعهای از ویژگیها در آن دیده شود:
- ظرافت و دقت در بافت
هرچه تراکم بافت (رجشمار) بالاتر باشد، جزئیات طرح و نقشه با دقت بیشتری اجرا میشود و فرش از نظر ظاهری غنیتر بهنظر میرسد. البته کنترل این سطح از دقت نیازمند مهارت بالا و وقت فراوان است. - کیفیت و مرغوبیت مواد اولیه
انتخاب الیاف مناسب، نظیر پشم گوسفندان مناطق کوهستانی یا ابریشم درجه یک برای تاروپود و پرز فرش، نقش مهمی در زیبایی و ماندگاری آن ایفا میکند. همچنین استفاده از رنگهای طبیعی که از گیاهان و مواد معدنی بهدست میآیند، جذابیت بصری و اصالت فرش را افزایش میدهد. - طراحی خلاقانه و اصالت در نقشه
در بسیاری از فرشهای نفیس قدیمی، طرحهایی دیده میشود که سالیان متمادی مورد تقلید قرار گرفتهاند. اما یک فرش زمانی در زمره زیباترین نمونهها جا میگیرد که یا طرحی بدیع و منحصربهفرد داشته و یا بهگونهای از طرحهای اصیل الهام گرفته باشد که حس جدیدی را به بیننده منتقل کند. - ترکیب رنگ هنرمندانه
رنگها در فرش همانند نتهای یک سمفونی موسیقی عمل میکنند. ترکیب صحیح، هارمونی متناسب و توالی رنگها نقشی حیاتی در ایجاد زیبایی ایفا میکند. رنگهای ملایم، تند، گرم یا سرد، همگی باید بهگونهای در کنار هم بنشینند که در نهایت چشمان بیننده را به آرامش دعوت کنند. - هماهنگی با المانهای فرهنگی و هویتی
بخشی از جذابیت یک فرش زیبا، آن است که مخاطب را قادر میسازد تا با فرهنگ، باورها و دغدغههای مردمی که آن را بافتهاند، ارتباط برقرار کند. نقشهای اسلیمی، حالتهای هندسی، گلوبتهها، نقش شکارگاه یا حتی اشکال مدرن، هر کدام در چارچوب فرهنگ و تفکر خاصی شکل میگیرند.
انواع مختلف فرش در جهان
برای معرفی زیباترین فرش جهان، درک تنوع فرشهای مختلف در سراسر دنیا بسیار اهمیت دارد. برخی از معروفترین مناطق تولید فرش عبارتند از:
- ایران
ایران با سابقهای چند هزار ساله در هنر فرشبافی، شاهکاری از ظرافت را به نمایش میگذارد و بسیاری از کارشناسان، فرشهای ایرانی را در زمرهی زیباترین فرشهای جهان قلمداد میکنند. شهرهایی مانند تبریز، کاشان، اصفهان، قم و کرمان هر کدام سبک بافت، نقشهها و رنگبندیهای مخصوص خود را دارند که تنوع حیرتانگیزی خلق کرده است. - ترکیه
فرشهای ترکیه با گرههای ترکستانی، دستهای از فرشهای نفیس را شکل میدهند. قدمت هنر فرشبافی در این منطقه نیز طولانی است و شهرهایی مانند قیصریه، هریکه و آناتولی از مراکز مهم تولید فرش در ترکیه بهشمار میروند. فرشهای ترکی با طرحهای هندسی و رنگهای روشن شناخته میشوند و در بازارهای جهانی جایگاه ویژهای دارند. - هند
هنر فرشبافی در هند هم بیش از چند قرن قدمت دارد و ریشه در تأثیرات ایرانی و مغولی دارد. برخی از طرحهای فرش هندی، مشابه نقشههای درباری صفوی و گورکانی هستند؛ اما الیاف منحصربه فرد هندی و رنگبندیهای گرم، جلوهای متفاوت به آنها میبخشد. - چین
فرشهای چینی معمولاً با طرحهای ساده و خلوت، رنگهای روشن و گلوبوتههای شرقی شناخته میشوند. در برخی نمونههای قدیمی، نقوش اساطیری چینی و طرحهای درباری و سلطنتی هم دیده میشود که به جذابیت خاص آنها میافزاید. - قفقاز و اروپا
بسیاری از کشورها در منطقه قفقاز (از جمله آذربایجان) و حتی برخی مناطق اروپایی، به تولید فرش دستباف میپردازند. هر کدام از این مناطق ویژگیها و امضای هنری خاص خود را دارند که در کنار گسترهای از رنگها، مجموعهای متنوع از فرش در سراسر جهان پدید آوردهاند.
با وجود این تنوع گسترده، همواره فرشهای ایرانی (خصوصاً نمونههای قدیمی و نفیس) به دلیل خلاقیت و اصالت فراوان، در رقابت برای کسب عنوان زیباترین فرش جهان جایگاه پررنگی داشتهاند.
فرش ایرانی؛ تبلور هنر و خلاقیت
وقتی بحث از زیباترین فرش جهان میشود، ذهن بسیاری از صاحبنظران و مجموعهداران بینالمللی سریعاً به یاد فرشهای دستباف ایرانی میافتد. این فرشها نهتنها در ایران بلکه در اغلب نقاط جهان تحسین میشوند و مورد توجه کلکسیونرها و کارشناسان هنری قرار میگیرند. چند عامل کلیدی در این میان تأثیرگذار است:
- اصالت و قدمت طرحها
بخش عمدهای از نقشهها و طرحهای فرش ایرانی، پیشینهای دیرینه دارند و گاه از نسلی به نسل دیگر منتقل شدهاند. این اصالت، نهتنها ارزش هنری فرش را بالا میبرد، بلکه به آن هویت منحصربهفرد میبخشد. - گسترهی بی مثال تنوع جغرافیایی
ایران سرزمینی پهناور است که اقوام مختلفی در آن زندگی میکنند. هر منطقه باتوجه به فرهنگ و اقلیم خاص خود، فرشهایی متفاوت تولید میکند. از فرشهای عشایری قشقایی و بختیاری با طرحهای هندسی و رنگهای تند گرفته تا فرشهای شهری همچون اصفهان، کاشان، نایین و قم که طرحهای بسیار ظریف و رجشماری بالا دارند. - بهکارگیری رنگهای طبیعی
یکی از رموز زیبایی فرشهای ایرانی درخشش و هارمونی خارقالعاده رنگهاست که عموماً از منابع گیاهی و معدنی بهدست آمدهاند. این رنگهای طبیعی با گذشت زمان جلوهی بهتری به خود میگیرند و حس اصالت را به بیننده القا میکنند. - مهارت بینظیر بافندگان
فارسیباف یا ترکیباف بودن، تراکم و جزئینگاری طرح، همه نشان از مهارت بالای بافندگان ایرانی دارد. آنها اغلب ساعتها و روزها با دقت و حوصله، گره به گره طرح فرش را پیش میبرند تا اثری هنری خلق شود که گاه شکوه آن انسان را حیرتزده میسازد.
طرحها و نقوش در زیباترین فرشهای جهان
طرح و نقش، جوهرهی اصلی هر فرش است؛ بهویژه برای فرشهایی که مدعی عنوان زیباترین فرش جهان هستند. طرحها در فرشهای مختلف دنیا بسیار متنوعاند، اما برخی الگوها در هالهای از شهرت و محبوبیت ماندگار شدهاند:
- لچک و ترنج
احتمالاً این طرح یکی از معروفترین نقشههای فرش ایرانی بهشمار میرود. ترنج که در مرکز فرش جای میگیرد، اغلب با شکلی گلبرگی یا بیضوی طراحی میشود و لچکها در چهارگوشهی فرش بهشیوهای متقارن قرار دارند. این ترکیب، زیبایی و توازن خاصی ایجاد میکند که نزد بسیاری از هنردوستان جهان محبوب است. - افشان
در طرح افشان، گلها و شاخهها بدون هیچگونه قاببندی و بهصورت پراکنده در سراسر متن فرش دیده میشوند. این طرح یادآور رقص گلها در باد و شور و نشاط طبیعت است. - شاهعباسی
این طرح برگرفته از گل شاهعباسی، یکی از نمادهای هنر صفوی در ایران است. فرشهایی با این نقش معمولاً از ظرافت و تقدس ویژهای برخوردارند، چون از دورهای طلایی در هنر ایران الهام گرفتهاند. - شکارگاه
صحنههای شکار در طبیعت، همراه با نمایش حیوانات، سوارکاران و گیاهان متنوع، از ویژگیهای منحصربهفرد این طرح است. فرشهای شکارگاه اغلب در ردههای لوکس و نفیس قرار میگیرند و جلوهای داستانی و خیالانگیز دارند. - طرحهای هندسی و مدرن
در برخی جوامع یا نزد برخی نسلهای جوان، طرحهای هندسی و مدرن با اشکال ساده و رنگهای سازمانیافته محبوبتر هستند. البته این طرحها هرچند مدرن بهنظر میرسند، ولی ریشهشان در نقشههای هندسی سنتی نیز دیده میشود. چنین طرحهایی نیز میتوانند بخشی از زیباترین فرشهای جهان باشند، اگر قواعد هارمونی رنگ و تناسب کادربندی را رعایت کرده باشند.
رنگها و نقش آنها در فرش
مفهومی بهنام زیبایی بصری در فرش، بهشدت با رنگهای بهکار رفته در تار و پود آن گره خورده است. در زیباترین فرش جهان نمیتوان نقش رنگ را نادیده گرفت. عوامل اصلی در این بخش عبارتاند از:
- ترکیب رنگ گرم و سرد
رنگهای گرم مانند قرمز، نارنجی و قهوهای حس هیجان و انرژی را برمیانگیزند، در حالیکه رنگهای سرد نظیر آبی و سبز پیامآور آرامش هستند. استفاده از ترکیب درست این طیفها در کنار هم به بیننده حسی متعادل و آرامشبخش میدهد. - رنگهای طبیعی در برابر رنگهای شیمیایی
در فرشهای سنتی و اصیل، عموماً از رنگهای گیاهی نظیر روناس، نیل و پوست گردو استفاده میشود. این رنگها نهتنها جلوهی زنده و منحصربهفردی دارند، بلکه گذر زمان نیز ارزش زیباییشناسانهی آنها را افزایش میدهد و از بین رفتن تدریجی یا کمرنگ شدن رنگها، با جلوهای ملیح و دوستداشتنی همراه است. - هارمونی و همخوانی رنگی
در طراحی فرش، علاوه بر انتخاب درست تکتک رنگها، باید دقت کرد که چگونه این رنگها در کنار یکدیگر قرار میگیرند. هارمونی مناسب میتواند یکی از عوامل اصلی در تبدیل یک فرش زیبا به اثری بینظیر باشد.
تکنیکهای بافت در فرشهای دستباف
بهکارگیری تکنیکهای مختلف، بخشی از هویت فرش را شکل میدهد و اساساً میتواند تعیینکنندهی ظرافت و استحکام آن باشد. برای تولید زیباترین فرش جهان، لازم است بافندگان از روشهای مناسب و مهارت زیادی بهره بگیرند. برخی تکنیکهای مرسوم عبارتاند از:
- گره ترکی (متقارن)
در این نوع گره که بیشتر در مناطق ترکزبان ایران و همچنین ترکیه مرسوم است، نخ پرز از دو طرف تار عبور میکند و در وسط گره میخورد. این گره استحکامی بالا به فرش میبخشد و برای بافتهای ظریف و پرتراکم ایدهآل است. - گره فارسی (نامتقارن)
این گره بیشتر در استانهایی مثل فارس، کرمان و اصفهان متداول است. در گره فارسی، نخ پرز از یک طرف تار میگذرد و از سمت دیگر جدا عبور میکند و در مجموع ساختار نامتقارنی دارد. این روش بافت به بافنده اجازه میدهد که ریزهکاریهای خاصی را در طرح پیاده کند؛ به همین دلیل در برخی مناطق، فرشهای سختی با این شیوه خلق میشود. - تکنیکهای پرداخت و شستشو
تازه پس از اتمام بافت است که مرحلهی پرداخت و شستشو آغاز میشود. اگر این مراحل با دقت باشد، پرزهای فرش به یکاندازه کوتاه میشوند و رنگها در بالاترین سطح درخشندگی دیده میشوند. شستشوی اصولی با مواد مناسب، کمک میکند تا فرش جلوهای براق و زیبا پیدا کند.
معیارهای تشخیص زیباترین فرش جهان
در بازارهای داخلی و بینالمللی، افراد زیادی در پی خرید یا مشاهدهی زیباترین فرش جهان هستند. اما برای تشخیص چنین فرشی باید به چه نکاتی توجه کرد؟
- قدمت تاریخی و سند هنری
فرشهای قدیمی که حفظ و نگهداری شدهاند، ممکن است ارزش فوقالعادهای داشته باشند. اگر به دنبال اثری موزهای یا کلکسیونی هستید، بررسی اسناد تاریخی، مستندات مالکیت و شناسنامه فرش ضروری است. - نمونهبودن در سبک و طرح
ممکن است در یک سبک خاص نظیر لچک و ترنج یا افشان، فرشی برتر محسوب شود و عنوان زیباترین را در همان سبک کسب کند. منظور از زیباترین فرش جهان، همیشه تنها یکی از فرشهای معروف موزهها یا کلکسیونها نیست، بلکه هر سبکی میتواند شاهکار منحصربهفرد خود را داشته باشد. - کیفیت بافت و رنگرزی
پشت فرش را نگاه کنید؛ اگر گرهها ریز و منظم باشند، نشانگر مهارت بالای بافنده است. همچنین بررسی کیفیت رنگرزی و یکنواختی رنگ در سطح فرش، از جمله معیارهای تشخیص بالا بودن سطح کیفی یک فرش است. - امضای بافنده یا برند تولیدکننده
در برخی مناطق، بافندگان زبده، نام یا نشانی را بهشکل بافت یا گلدوزیشده بر روی فرش حک میکنند. این اقدام میتواند حکم تأیید اصالت و هنرمندی را داشته باشد و در قیمتگذاری نهایی تأثیرگذار خواهد بود.
ارزش اقتصادی و سرمایهگذاری در فرش
فرشهای نفیس و موزهای، بهدلایل زیبایی هنری، قدمت و محدودیت در عرضه، اغلب بهعنوان کالایی سرمایهای مطرح میشوند. با گذشت زمان، ارزش چنین فرشهایی گاه رشد قابل توجهی را تجربه میکند. بنابراین، کسانی که بهدنبال هنر-سرمایه گذاری هستند، به خرید فرشهای نفیس روی میآورند. در این میان، زیباترین فرش جهان که شهرت خاصی یافته، ممکن است در حراجیهای بینالمللی با قیمتهای نجومی به فروش برسد.یکی از مزایای سرمایهگذاری روی فرشهای دستباف این است که برخلاف بسیاری از کالاهای تزیینی، فرش قابل استفادهی روزمره و زینتبخش منازل نیز هست. بهبیانی دیگر، شما در عین اینکه در حال سرمایهگذاری هستید، میتوانید از جلوهی بینظیر این فراوردهی هنری در محیط زندگی خود بهره ببرید.
فرشها–بهویژه وقتی صحبت از زیباترین فرش جهان باشد–تأثیر بسیار مهمی در جذابیت و هویت بصری دکوراسیون یک فضا دارند. در بسیاری از خانهها، دیده شده که فرش به عنصر اصلی دکور تبدیل میشود و چیدمان سایر وسایل بر اساس آن انجام میگیرد. در اینجا چند نکتهی کلیدی را در نظر بگیرید:
- انتخاب رنگ فرش متناسب با پالت رنگی فضا
اگر فضای خانه دارای رنگهای متنوع و تیره است، فرش را میتوان از رنگهای ملایم و روشن برگزید تا تعادلی دلچسب ایجاد شود. در فضاهای کمرنگتر، فرشهای طرحدار و پررنگ میتوانند نقطهی تمرکز باشند. - جایگاه و مساحت فرش
در پذیراییهای بزرگ، گاه بهتر است از فرشهای چندتکه استفاده شود تا صمیمت بیشتری به فضا ببخشد. در فضاهای کوچکتر، بهتر است سایز فرش به شکلی باشد که حداکثر بخش مفید اتاق را پوشش دهد اما آن را شلوغ نکند. - هماهنگی طرح با سبک دکوراسیون
اگر سبک دکوراسیون خانه کلاسیک است، فرشهایی با طرح لچک و ترنج یا افشان بهترین انتخاب خواهند بود. در مقابل، برای سبک مدرن میتوان از فرشهایی با نقشههای انتزاعی و مینیمال بهره گرفت.
نگهداری و مراقبت از فرشهای نفیس
اهمیت مراقبت از فرشهای نفیسی که گاه آنها را جزئی از زیباترین فرش جهان میدانیم، بر هیچکس پوشیده نیست. برای این منظور باید چند نکتهی اساسی را رعایت کرد:
- جاروکشی با دقت و منظم
گردوغبار بزرگترین دشمن فرش است، زیرا به داخل الیاف نفوذ کرده و آنها را ضعیف میکند. هفتهای یک یا دو بار با جاروبرقیای که قدرت مکش ملایم دارد، سطح فرش را تمیز کنید و سعی نمایید جهت خواب فرش را در نظر بگیرید. - دوری از رطوبت و تابش مستقیم نور خورشید
رطوبت بالا باعث کپکزدگی و خرابشدن بافت فرش میشود، در حالی که تابش مستقیم و طولانیمدت آفتاب میتواند رنگهای طبیعی فرش را کمرنگ کند. چرخاندن ادواری فرش در اتاق و استفاده از پردههای مناسب، روشهایی برای جلوگیری از این آسیبهاست. - شستشوی اصولی
بهتر است شستشوی فرش را به مراکز تخصصی قالیشویی بسپارید، اما در صورت انجام در خانه، از شامپو فرشهای مخصوص و ملایم استفاده کنید. آب گرم و مواد شویندهی قوی میتوانند رنگهای فرش را از بین ببرند و الیاف آن را فرسوده کنند. - بازبینی دورهای و تعمیرات جزئی
اگر بخش کوچکی از فرش بهعلت سایش یا سوختگی آسیب دیده است، لازم است سریعاً آن را مرمت کنید تا مانع از گسترش خرابی شوید. بافندگان و رفوگران حرفهای میتوانند فرش را به شکل اولیه برگردانند.
چالشها و فرصتهای پیش روی بازار فرش جهانی
عنوان زیباترین فرش جهان گرچه یک مقولهی هنری و زیباییشناسی است، اما در پس پردهی آن، بازار و اقتصاد بزرگی جریان دارد. در این حوزه چالشها و فرصتهایی وجود دارند:
- رقابت با فرشهای ماشینی
هرچند فرشهای ماشینی از لحاظ قیمت و سرعت تولید مناسبتر هستند، اما هنوز نمیتوانند جایگزینی برای فرشهای دستباف نفیس و هنری باشند؛ زیرا روح هنرمند و ذوق انسانی در کلیت فرشهای دستباف موج میزند. - کاهش تعداد بافندگان ماهر
فرایند دشوار و زمانبر بافت فرش باعث شده است که برخی جوانان این حرفه را کنار بگذارند. اما از سوی دیگر، تقاضای روزافزون برای فرشهای نفیس باعث میشود فرصت اشتغال مجدد در این صنعت احیا شود، بهویژه اگر سیاستهای حمایتی درست شکل گیرد. - جهانیشدن و امکان فروش آنلاین
رشد فضای مجازی و پلتفرمهای تجارت الکترونیک، بازاری بیمرز و گسترده برای عرضهی فرشهای نفیس فراهم کرده است. بسیاری از هنردوستان در سراسر جهان میتوانند بدون مراجعهی حضوری، شاهکارهای بافندگی را خریداری و در خانهی خود تحویل بگیرند. این رویکرد جهانیشدن، فرصتی طلایی برای توسعهی صنعت فرش در کشورهای تولیدکننده است. - تغییر سلیقهی نسل جدید
نسل امروزی ممکن است به طرحها و رنگهای مدرنتر یا مینیمالتر علاقهمند باشد. این رویکرد موجب شده طرحهای جدیدی در فرشهای دستباف ایجاد شود و تنوع بیشتری پدید آید. درصورت ادامهی این خط فکری، شاهد خلق آثار هنری نوگرا در کنار فرشهای سنتی خواهیم بود.
نتیجهگیری
از نظر بسیاری از کارشناسان هنری و مردمشناسان، فرش در طول تاریخ بهعنوان پلی بین فرهنگها و تمدنهای مختلف عمل کرده است. هنر فرشبافی در سطوح گوناگون تجلی یافته و آثاری برجای گذاشته که برخی از آنها حقیقتاً شایستهی لقب زیباترین فرش جهان هستند. این زیبایی تنها به ظاهر محدود نمیشود، بلکه در بافت اصیل، رنگهای طبیعی درخشان، طرحهای هنرمندانه، تاریخ و فرهنگ غنی بافندگان و سازندگان آن نیز نهفته است.در این مقاله، نگاهی جامع به عوامل تشکیلدهندهی زیباترین فرشهای جهان داشتیم؛ از تاریخچهی فرش در کشورهای مختلف گرفته تا ظرافتهای بافت، رنگرزی و طراحی نقوش متنوع. همچنین، جایگاه فرش در دکوراسیون، سرمایهگذاری اقتصادی و نگهداری صحیح آن بررسی شد. آنچه مسلم است، این است که مفهوم “زیباترین فرش” تنها به یک نمونهی خاص محدود نیست؛ بلکه هر سبک و منطقهای میتواند آثاری خلق کند که منحصربهفرد و چشمگیر تلقی شوند.هنر فرشبافی، بهمثابهی میراثی جاودان از اندیشه، خلاقیت و مهارت انسانی، هنوز هم در گوشه و کنار جهان ادامه دارد و آثار بدیعی را به نمایش میگذارد. امیدواریم با حمایت از صنعت فرش دستباف و تشویق نسل جوان به یادگیری این هنر، همچنان شاهد خلق فرشهای جدیدی باشیم که در فهرست زیباترین فرش جهان قرار میگیرند و روایتگر روح زیباییدوست بشر خواهند بود. فرقی نمیکند فرش در ایران بافته شود یا ترکیه، هند، چین یا هر نقطهی دیگر؛ مهم آن است که در تار و پود آن، صمیمیت و روح انسانها جاری باشد و بیننده را در دنیایی فراتر از نقش و رنگ غرق کند.